Theo Trưởng ban Pháp chế HĐND Thành phố Duy Hoàng Dương, Giám sát việc tuân thủ các quy định pháp luật trong hoạt động của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền là một trong những chức năng quan trọng nhất của cơ quan cơ quan dân cử. Đây là cách thức biểu hiện cơ bản nhất của bản chất nhà nước ta đó là quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân. 

 

Hoạt động giám sát của HĐND mang tính quyền lực nhà nước để thay mặt Nhân dân địa phương thực hiện quyền dân chủ theo pháp luật quy định và là một bộ phận quyền lực cấu thành không thể tách rời cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, là quyền lực mà Nhân dân địa phương trao cho cơ quan đại diện của mình theo một trình tự, thủ tục được pháp luật quy định để chăm lo và bảo vệ quyền lợi ích chính đáng và hợp pháp của nhân dân địa phương.

 

Trưởng ban Pháp chế HĐND Thành phố Duy Hoàng Dương phát biểu tại Hội nghị

 

Thông qua hoạt động giám sát các chủ thể trong việc thực thi nhiệm vụ, công vụ theo chức năng, thẩm quyền được pháp luật quy định của cơ quan, đại biểu đại diện do mình bầu ra, người dân nắm được việc thực thi quyền lực nhà nước của mình đang diễn ra như thế nào, quyền và lợi ích của người dân được bảo đảm ra sao; đồng thời, qua đó, cũng phát hiện ra những bất cập, vướng mắc trong việc bảo đảm quyền và lợi ích chính đáng của tổ chức và cá nhân, để đề xuất những kiến nghị nhằm giúp cho việc bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức được thực hiện hiệu quả hơn. 

 

Với ý nghĩa quan trọng đó, Luật Tổ chức chính quyền địa phương và Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND đã có những quy định cụ thể về hoạt động giám sát HĐND, trong đó, có giám sát hoạt động của các cơ quan thuộc lĩnh vực tư pháp. 

 

Trong thời gian qua, công tác giám sát hoạt động của các cơ quan tư pháp đã được HĐND các cấp của thành phố Hà Nội quan tâm thực hiện đảm bảo đúng quy định của pháp luật về hình thức giám sát. Tuy nhiên, kết quả hoạt động giám sát của các cơ quan này ở mỗi cấp, mỗi địa phương có khác nhau. Số lượng các cuộc giám sát các cơ quan thuộc lĩnh vực tư pháp của các địa phương là khác nhau, đặc biệt là giám sát chuyên đề. Việc xác định lựa chọn chủ đề, nội dung giám sát cụ thể còn gặp nhiều khó khăn, lúng túng. Chất lượng các cuộc giám sát này ở các địa phương còn chưa đồng đều, một số đơn vị còn hạn chế.

 

Vì thế, tại hội nghị giao ban, Ban Pháp chế HĐND Thành phố mong muốn các đại biểu thảo luận, trao đổi, chia sẻ những kinh nghiệm trong công tác giám sát chuyên đề về hoạt động của các cơ quan thuộc lĩnh vực tư pháp. Nhất là việc rà soát, nghiên cứu đề xuất ban hành chương trình, kế hoạch giám sát chuyên đề; xây dựng báo cáo kết quả giám sát và đưa ra kiến nghị qua giám sát đối với hoạt động của các cơ quan thuộc lĩnh vực tư pháp; việc theo dõi, kiến nghị, đôn đốc các cơ quan có liên quan thực hiện các kiến nghị qua giám sát của Ban Pháp chế đối với hoạt động của các cơ quan thuộc lĩnh vực tư pháp.

 

Các đại biểu tham luận tại Hội nghị

 

Đặc biệt, nhấn mạnh về kết quả công tác giám sát thông qua thẩm tra các báo cáo và hoạt động chất vấn đối với hoạt động của các cơ quan thuộc lĩnh vực tư pháp tại các kỳ họp HĐND; bài học kinh nghiệm, các giải pháp để nâng cao tính chuyên nghiệp, hiệu quả trong công tác giám sát hoạt động của các cơ quan thuộc lĩnh vực tư pháp của HĐND, Thường trực HĐND, Ban Pháp chế HĐND cấp huyện.

 

Tham luận tại Hội nghị, đại diện các Ban pháp chế HĐND các quận, huyện, thị xã cho rằng, mỗi đại biểu cần tự trang bị kiến thức chuyên sâu, trau dồi nghiệp vụ, tìm hiểu văn bản mới và các quy định hiện hành để áp dụng. Chủ tọa điều hành giám sát, thẩm tra, chất vấn lĩnh vực tư pháp cần thực hiện đúng quy định, linh hoạt, sáng tạo; nắm chắc và sâu từng nội dung, vấn đề, lĩnh vực, tạo không khí sôi nổi, thẳng thắn để các đại biểu tham gia ý kiến trên tinh thần xây dựng. 

 

Cũng theo một số đại biểu HĐND các quận, huyện, ngoài thực hiện giám sát theo kế hoạch, các Ban pháp chế cần thực hiện giám sát đột xuất; kịp thời theo sát, nắm bắt diễn biến thực tiễn hoạt động của bộ máy cơ quan tư pháp, đặc biệt là cơ quan điều tra, truy tố, xét xử. Bởi thực tiễn, tâm lý một số cơ quan tư pháp không muốn bị giám sát, tạo “rào cản” cho cơ quan giám sát; vì thế, mỗi đại biểu cần tham gia trách nhiệm, tự nâng cao kiến thức, vận dụng đúng các quy định của Luật trong quá trình giám sát, để từng bước phá vỡ “rào cản” trong việc “ngại”, “né tránh” giám sát của cơ quan tư pháp.

 

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Chủ tịch HĐND Thành phố Phạm Quí Tiên khẳng định, đây là hội nghị giao ban chuyên đề trực tiếp đầu tiên của nhiệm kỳ 2021-2026 giữa Ban Pháp chế HĐND Thành phố và quận, huyện, thị xã. Tư pháp là một lĩnh vực hết sức quan trọng, về bản chất, hoạt động tư pháp luôn có tính độc lập cao trong mối quan hệ với hoạt động lập pháp và hành pháp và được thực hiện theo thẩm quyền, trình tự, thủ tục, thời hạn, thời hiệu hết sức chặt chẽ theo quy định của pháp luật. Vì vậy, giám sát hoạt động của các cơ quan thuộc lĩnh vực tư pháp là một nội dung khó và mang tính chuyên sâu.

 

Phó Chủ tịch HĐND Thành phố Phạm Quí Tiên phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị

 

Hội nghị đã trao đổi những kinh nghiệm hay, cách làm mới, sáng tạo của các đơn vị; cũng như thảo luận để đưa ra các giải pháp để nâng cao chất lượng giám sát hoạt động của các cơ quan thuộc lĩnh vực tư pháp.

 

Để hoạt động giám sát ngày càng chuyên sâu, hiệu quả, đồng chí Phạm Quí Tiên đề nghị Ban Pháp chế HĐND Thành phố và các quận, huyện, thị xã cần bám sát sự lãnh đạo, chỉ đạo của Thành ủy và các quận, huyện, thị ủy trong quá trình triển khai thực hiện. Quy trình tổ chức giám sát phải đúng quy định của pháp luật, bám sát theo Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 ngày 12/9/2022 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về Hướng dẫn hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực HĐND, Ban của HĐND, Tổ Đại biểu HĐND và đại biểu HĐND; đồng thời, bám sát các nội dung, chỉ tiêu và giải pháp được nêu trong Đề án số 15-ĐA/TU ngày 12/5/2022 của Ban Thường vụ Thành ủy.

 

Ngoài ra, việc lựa chọn những nội dung giám sát là những việc được cử tri tại địa phương quan tâm qua các kênh tiếp xúc cử tri, thông tin truyền thông, báo chí… Kết hợp giám sát qua báo cáo với giám sát, làm việc trực tiếp, nghiên cứu hồ sơ, tài liệu kỹ lưỡng. Trên cơ sở kết quả giám sát chuyên đề, kết quả thẩm tra báo cáo hoạt động của các cơ quan tư pháp và các vấn đề cử tri quan tâm; có thể lựa chọn  vào nhóm lĩnh vực để đưa vào chất vấn tại kỳ họp thường lệ của HĐND. Xây dựng báo cáo thẩm tra, báo cáo kết quả giám sát cần đảm bảo tính chính xác; có kiến nghị cụ thể, tránh chung chung; cố gắng kiến nghị, yêu cầu phải gắn với trách nhiệm và thời gian cụ thể để đối tượng giám sát thực hiện. Tăng cường theo dõi, đôn đốc, tái giám sát các các cơ quan được giám sát trong việc thực hiện các kiến nghị qua giám sát của HĐND, Ban Pháp chế HĐND đối với hoạt động của các cơ quan thuộc lĩnh vực tư pháp. Đồng thời các đơn vị được giám sát có thể đề xuất ý kiến vướng mắc, khó khăn trong quá trình tổ chức thực hiện, tránh tình trạng để lâu do không có tính khả thi để thực hiện. Đây là khâu yếu hiện nay cần được quan tâm. 

 

Thay mặt Thường trực HĐND Thành phố, đồng chí Phạm Quí Tiên đề nghị Ban Pháp chế HĐND Thành phố tiếp tục làm tốt công tác tham mưu với Đảng đoàn HĐND; rà soát, nghiên cứu, báo cáo đề xuất với HĐND, Thường trực HĐND Thành phố để thực hiện tốt công tác giám sát hoạt động của các cơ quan tư pháp, trong đó cần bám sát các chỉ đạo của Thành ủy, Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp Thành ủy (thông qua các Chương trình, Kế hoạch, Đề án), thực tiễn hoạt động của các cơ quan tư pháp. 

 

Đối với Thường trực HĐND các quận, huyện, thị xã, đồng chí Phạm Quí Tiên đề nghị tăng cường hơn nữa công tác lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác giám sát hoạt động của các cơ quan tư pháp. Hằng năm, bám sát vào các chương trình, kế hoạch của Thường trực Thành ủy, HĐND, UBND Thành phố, cấp ủy cùng cấp để chỉ đạo thực hiện giám sát theo quy định của pháp luật. Chỉ đạo Ban Pháp chế xây dựng chương trình, kế hoạch giám sát thường kỳ và giám sát chuyên đề đối với hoạt động của các cơ quan tư pháp cùng cấp. Chỉ đạo việc phối hợp giữa các Ban HĐND với các cơ quan liên quan trong việc thực hiện báo cáo, cung cấp tài liệu phục vụ việc giám sát. Quan tâm đến bộ máy giúp việc của HĐND và các Ban của HĐND đảm bảo công tác tham mưu, giúp việc, phục vụ cho hoạt động của HĐND.